صفحه ١٣٦

نبود، بلكه نعمتهاى فراوان ديگرى به شما داده است «همان گونه كه رسولى در ميان شما از نوع خودتان فرستاديم» (كَما أَرْسَلْنا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ).
او از نوع بشر است و تنها بشر مى تواند مربى و رهبر و سرمشق انسانها گردد و از دردها و نيازها و مسائل او آگاه باشد كه اين خود نعمت بزرگى است.
بعد از ذكر اين نعمت به چهار نعمت ديگر كه از بركت اين پيامبر، عايد مسلمين شد اشاره مى كند:
1- «آيات ما را بر شما مى خواند» (يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِنا).
2- «و شما را پرورش مى دهد» و بر كمالات معنوى و مادى شما مى افزايد.
 (وَ يُزَكِّيكُمْ).
3- «و كتاب و حكمت به شما مى آموزد» (وَ يُعَلِّمُكُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ).
گر چه «تعليم» بطور طبيعى مقدم بر «تربيت» است، اما قرآن مجيد براى اثبات اين حقيقت كه هدف نهايى «تربيت» است غالبا آن را مقدم بر تعليم آورده است.
4- «و آنچه را نمى دانستيد به شما ياد مى دهد» (وَ يُعَلِّمُكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ).
 (آيه 152)- اين آيه به مردم اعلام مى كند كه جا دارد شكر اين نعمتهاى بزرگ را بجا آورند و با بهره گيرى صحيح از اين نعمتها، حق شكر او را ادا كنند، مى فرمايد: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و شكر مرا به جا آوريد و كفران نكنيد» (فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لِي وَ لا تَكْفُرُونِ).
جمله «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم» اشاره به يك اصل تربيتى است يعنى به ياد من باشيد، به ياد ذات پاكى كه سر چشمه تمام خوبيها و نيكيها است، توجه شما به اين ذات پاك شما را در فعاليتها مخلصتر، مصمم تر، نيرومندتر، و متحدتر مى سازد.
همان گونه كه منظور از «شكرگزارى و عدم كفران» آن است كه هر نعمتى را درست به جاى خود مصرف كنيد و در راه همان هدفى كه براى آن آفريده شده ايد به كار گيريد.