صفحه ١١١

یعقوب بن شعیب، از امام صادق(علیه السلام) است: «قال: سَاَلْتَهُ عَنِ الرَّجُلِ یُسْلِمُ فى بَیْع اَوْ تمر عشْرینَ دیناراً وَ یُقْرِضُ صاحِبَ السَّلَمِ عَشْرَةَ دَنانیرَ اَوْ عِشْرینَ دیناراً قالَ: لا یَصْلُحُ، اذا کانَ قَرْضَاً یَجُرُّ شَیْئاً فَلا یَصْلَحُ».(105)و حاصل معناى روایت این است که بیع به شرط وام جایز نیست.
در پاسخ این دلیل باید به دو نکته توجّه کرد: نخست اینکه جمله «لا یصلح» صراحت در تحریم ندارد، بلکه ظاهر در مکروه بودن چنین معامله اى است (کما هو المعروف بین الاصحاب) و در مسأله آینده خواهد آمد که گرفتن اضافه از هر نوعى که باشد براى قرض دهنده مکروه است، اگرچه بدون شرط قبلى و به صورت هدیه باشد.
و ثانیاً: در این روایت بیع مشروط به وام تحریم نشده است، بلکه از ذیل حدیث برمى آید که وام به شرط بیع، سودآورى است. به همین جهت مى فرماید اگر قرض و وام باعث جرّ و جلب سود شود و سودآور باشد صحیح نیست و از این تعبیر معلوم مى شود که وام مشروط به بیع بوده است. از این گذشته مشهور فقهاى ما از این روایت اعراض و صرف نظر کرده و به آن فتوا نداده اند و مى دانیم اعراض مشهور فقها از عمل به یک روایت، موجب سقوط آن مى شود.