صفحه ٥٨

نکته سوم: ربا مصداق بارز ظلم است
در آیه 279 سوره بقره، ذیل بحث ربا، خواندیم: «(... لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُون); نه ظلم کنید و نه زیر بار ظلم بروید»; یعنى اگر ربا بگیرید ظلم کرده اید پس با ربا گرفتن ظلم نکنید و اگر سرمایه اصلى شما را به شما بازنگردانند به شما ظلم شده است، به همین جهت باید سرمایه اوّلیّه به شما برگردد تا مورد ظلم قرار نگیرید.
بنابراین آیه فوق، ربا را مصداق ظلم مى داند و قبح ظلم نیازى به بیان ندارد و به اصطلاح فقها و اصولیّون از مستقلاّت عقلیّه است.
در روایت محمدبن سنان نیز خواندیم که امام على بن موسى الرضا(علیه السلام)مى فرمایند: «... وَ لِما فى ذلِکَ مِنَ الفِسادِ والظُّلْمِ...; و به خاطر اینکه ربا منشأ فساد و ظلم است ربا حرام شده است».(50)

چرا ربا نوعى ظلم است؟
تمام افرادى که در جامعه فعالیّت اقتصادى دارند هم سود دارند و هم زیان، کارخانه ها، مزارع، تجارت ها، صنعت ها، دامدارى ها، کارهاى خدماتى و... مشمول این قانون هستند و تنها رباخواران از این قانون مستثنا هستند و فقط سود مى برند و زیان نمى بینند. بنابراین در جامعه اى که همه سود و زیان دارند رباخواران سود خالص مى برند بى آن که کار مفیدى انجام دهند، چرا که