مانند لباس و وسایل منزل، رباى معاوضه نیست.
2. دو جنس هم وزن نباشند، بلکه وزن یکى بیشتر از دیگرى باشد; مثل اینکه یک کیلو گندم بدهد و 2 کیلو گندم بگیرد; هر چند اوّلى از نوع مرغوب و دومى نامرغوب باشد.
3. طرفین معامله از یک جنس باشد، مثل اینکه گندم را در مقابل گندم بدهد.
اگر این سه شرط در معاوضه اى جمع شود رباى معاوضه تحقّق پیدا مى کند; بنابراین اگر هر یک از شرایط سه گانه، مفقود شود رباى معاوضه تحقّق نمى یابد.
آیا رباى معاوضه مخصوص بیع است؟
در اینکه آیا رباى معاوضه در غیر بیع هم جارى است یا نه؟ میان علما و فقها گفتگوست، مثلا اگر کسى یک کیلو گندم را با مقدار بیشترى مصالحه کند آیا ربا و حرام است؟ یا اگر جنسى را با شرایط سه گانه رباى معاوضى به کسى هبه معوضه نماید و در مقابل، همان جنس را با وزن کمتر یا بیشتر بگیرد، آیا ربا صورت پذیرفته است؟ و همچنین در سایر عقودِ معاوضه که جنبه بیع ندارد.
مرحوم صاحب جواهر(رحمه الله) در این زمینه ـ مانند سایر فقها ـ بحث