صفحه ١٢١

3- با اینكه مشورت با آنان در جنگ احد به شكست انجامید ولى این قبیل موارد تو را از اصل مشورت با آنان و فوائد آن باز ندارد. «و شاورهم فى الامر»
 زیرا در مشورت بركات زیادى نهفته است:
 الف) تفقد و دلجویى از نیروها
 ب) شكوفایى استعدادها
 ج) شناسایى دوستان از دشمنان
 د) گزینش بهترین نظریه
 ه) ایجاد محبت و علاقه
 و) دورى از خودرأیى
 ز) درس عملى به دیگران
 ح) كم شدن حسودان به هنگام موفقیت (آرى، اگر بعد از مشورت به موفقیت رسیدیم چون دیگران موفقیت ما را نتیجه فكر و مشورت خودشان مى دانند، به ما حسد نمى ورزند.)
 ط) زیاد شدن غمخوار به هنگام شكست (آرى، اگر بعد از مشورت شكست خوردیم، چون دیگران شكست ما را نتیجه مشورت با خودشان مى دانند غمخوار و همدرد ما مى شوند.)
 ناگفته نماند كه مشورت منافاتى با حاكمیت واحد و قاطعیت و توكل ندارد و لذا در كنار مشورت فرمان آمد تصمیم با توست و باید بر خدا توكل كنى.