صفحه ١٠٦

 گذشته را جبران كرد. «لایغتب... ان اللَّه توّاب رحیم»
 19- عذرپذیرى خدا همراه بارحمت است. «توّاب‏ رحیم»
 
 اقسام سوء ظن‏
 سوء ظن اقسامى دارد كه از بعضى آنها نهى شده است:
 1- سوء ظن به خدا، چنانكه در حدیث مى‏خوانیم: كسى كه از ترس خرج و مخارج زندگى ازدواج نمى ‏كند، در حقیقت به خدا سوء ظن دارد؛ یعنى خیال مى‏ كند اگر تنها باشد خدا قادر است رزق او را بدهد، ولى اگر همسر داشته باشد، خدا قدرت ندارد و این‏گونه سوء ظن به خداوند، ممنوع است.
 2- سوء ظن به مردم، كه در این آیه از آن نهى شده است.
 3- سوء ظن به خود، كه مورد ستایش است. آرى، انسان نباید نسبت به خود حسن ظن داشته باشد و همه كارهاى خود را بى ‏عیب بپندارد. حضرت على‏ علیه السلام در صفات متّقین (در خطبه همام) مى‏فرماید: یكى از كمالات افراد باتقوا آن است كه نسبت به خودشان سوء ظن دارند.
 افرادى كه خود را بى‏ عیب مى‏ دانند، در حقیقت نور علم و ایمانشان كم است و با نور كم، انسان چیزى نمى‏ بیند. مثلاً اگر شما با یك چراغ‏ قوّه وارد سالنى شوید، جز اشیاى بزرگ چیزى را نمى‏بینید، ولى اگر با نور قوى (مانند پرژكتور) وارد سالن شوید، حتّى اگر چوب كبریت یا ته سیگار در سالن باشد مى‏ توانید آن را ببینید.