صفحه ١٠٨

 فارغ ‏التحصیل و بى‏ نیاز از مشورت بدانیم و مسئولیّت مان را تمام شده احساس كنیم و به خود حسن ظن داشته باشیم؟
 بنابراین ما نباید نسبت به خود خوش‏بین و حسن ظن داشته باشیم، ولى باید به الطاف الهى و رفتار مردم حسن ظنّ داشته باشیم.
 توجّه به این نكته نیز لازم است كه معناى حسن‏ ظن، سادگى، زودباورى، سطحى ‏نگرى، غفلت از توطئه ‏ها و شیطنت ‏ها نیست. اُمّت اسلامى هرگز نباید به خاطر حسن ظن‏هاى نابجا، دچار غفلت شده و در دام صیادان قرار گیرد.
 
 غیبت چیست؟
 غیبت آن است كه انسان در غیاب شخصى چیزى بگوید كه مردم از آن خبر نداشته باشند، چنانكه اگر آن شخص بشنود ناراحت شود.(215) بنابراین انتقاد روبرو یا عیبى كه مردم مى‏ دانند و یا اگر غیبت شونده ناراحت نشود، غیبت نیست.
 در حرام بودن غیبت فرقى میان غیبت كردنِ زن و مرد، كوچك و بزرگ، آشنا و غریبه، معلّم و شاگرد، پدر و فرزند، مرده یا زنده نیست.
 رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: دست از سر مرده ‏ها بردارید، كسى كه مُرد، درباره ‏اش خوب بگویید.(216)