صفحه ٢١

 عوامل مؤثّر در تقوى‏
 اكنون كه به گوشه‏اى از آثار وبركات تقوى اشاره شد، به عواملى كه در پیدایش تقوى مؤثّر است نیز اشاره مى‏ كنیم:
 1- ایمان به مبدأ و معاد، انسان را در برابر گناهان بیمه مى‏ كند و هر چه ایمان قوى‏تر باشد، تقوى بیشتر است.
 2- نظارت عمومى (امر به معروف و نهى از منكر) سبب رشد تقوى در جامعه است.
 3- تربیت خانوادگى، 4- لقمه حلال، 5 - رفتار مسئولین، 6- دوستان (همسر، همكار، همسایه وهم‏درس)، 7- اشتغال، 8 - رفیق شدن با افراد با تقوى، از عواملى است كه در تقوى مؤثّر مى‏ باشد.
 
 آیا تقوى محدودیّت است؟
 بعضى خیال مى‏ كنند تقوى محدودیّت و زندان است، ولى تقوى قلعه و دژ است. فرق بین زندان و قلعه آن است كه زندان را از بیرون قفل مى‏ كنند و یك محدودیّت تحمیلى است كه با آزادى بشر سازگار نیست، امّا قلعه را انسان خود انتخاب مى‏ كند و خودش از درون قفل مى‏كند تا از انواع حوادث بیمه باشد.
 راستى، ما كه كفش به پا مى ‏كنیم، پاى خود را بیمه مى ‏كنیم یا محدود؟
 پس هر محدودیّتى بد نیست و هر آزادى ارزش نیست.