كه فهمیده بزرگان دیگرى نیز آن را براداشت كردهاند، به فهم خود مطمئن مى شود.
8 - شناسایى از طریق فرستادن بازرسى مخصوص. چنانكه حضرت على علیه السلام مىفرماید: «عَینى بِالمغرب» یعنى كسى كه در منطقه مغرب چشم و ناظر مخصوص من است، چنین گزارش داده است.
9- اطلاعات مردمى نیز مى تواند سند اعتماد و تحقیق باشد. حضرت على علیه السلام مى فرماید: «بَلَغَنى انّك» مردم به من این گونه گزارش داده اند.
10- اعتماد دیگران. مثلاً اگر علما و مراجع تقلید به حدیثى اعتماد كردند و طبق آن فتوى دادند و یا اگر مردم متدیّن در نماز به شخصى اقتدا كردند، این نوع اعتمادها را مى توانیم تكیه گاه تحقیق خود قرار دهیم.
11- سابقه كار نیز مى تواند راهى براى تحقیق باشد. پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله به مردم مى فرمود: چرا در من شك دارید؟ من كه عمرى را در میان شما زندگى كرده ام و شما همه حالات مرا دیده اید. «فقد لَبِثتُ فیكم عُمراً»(103)
دروغ
از آنجا كه در آیه مورد بحث (آیه 6) فرمان تحقیق و بررسى اخبار صادر شده، لازم است نگاهى به مسئله دروغ