صفحه ٦٠

 پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله نیز تورات و انجیل را شاهد براى خود آورد و فرمود: نام و نشان مرا در تورات و انجیل مى‏ یابید. «مَكتُوباً عندهم فى التوراة و الانجیل»(100)
 2- پرسش از دانشمندان با تقوى. «فَسئلوا اهل الذّكر»(101)
 3- گواهى دادن دو شاهد عادل. «ذَوا عَدلٍ منكم»(102)
 4- بررسى شخصى، كه انسان خود به بررسى صحّت و سقم آن مى‏پردازد. نظیر تحقیق و بررسى شخص نجاشى درباره مسلمانانى كه به حبشه هجرت كرده بودند.
 5 - جمع ‏آورى قرائن. گاهى انسان از مجموع آثار و قرائن و نوع سخن، همكار، زمان، مكان و شیوه كار، حقّانیّت آن را مى‏فهمد. مثلاً براى شناخت پیامبر اسلام از اینكه او فردى درس ناخوانده در مركز بت پرستى بر ضد بت‏ پرستى قیام كرده و سخن او قرآن است و در میان دوست و دشمن به امین شناخته شده، خلق او كریم، یارانش باوفا، رفتارش حتّى روز فتح مكه عفو و گذشت، دستوراتش جهان شمول و شیوه‏ كارش بر اساس حقّ و... كه این قرائن نشان دهنده حقّانیّت پیامبر اسلام مى‏ شود.
 6- هماهنگى گفتار او با سخنان قبلى و تضاد نداشتن سخنان.
 7- هماهنگى گفتار او با گفتار دیگران. مثلاً شخصى مطلبى را از حدیث پیامبر صلى الله علیه وآله برداشت مى‏ كند، همین كه دید مطلبى