صفحه ٨٣

 د: دوستى دو برادر متقابل است.
 ه : در حدیث دو برادر دینى به دو دست تشبیه شده است كه یكدیگر را شستشو مى ‏دهند.(146)
 در این آیه و آیه قبل، در مجموع سه بار جمله «اصلحوا» تكرار شده كه نشانه توجّه اسلام به مسئله صلح است.
 از آنجا كه در درگیرى مسلمین عوارض تلخى مثل قهر، سوءظن، تبلیغات سوء، انتقام و فتنه ‏هاى پس از جنگ (مراد از جنگ، ماجراى آیات قبل است) زیاد مى ‏باشد، لذا قرآن در این دو آیه با جملات «اصلحوا، اقسطوا، یُحبّ المقسطین، اِخوَة، اَخوَیكم، اتّقوا، تُرحمون» بر زخم‏هاى ناشى از جنگ مرهم گذاشته است.

 پیام‏ها:
 1- رمز برادرى تنها در ایمان است. (مسائل اقتصادى، سیاسى، نژادى، جغرافیایى، تاریخى و... نمى‏ تواند در مردم روح برادرى به ‏وجود بیاورد) «انّما المؤمنون‏ اخوة»
 جان گرگان و سگان از هم جداست‏      متّحد جان‏هاى شیران خداست‏
 2- برادرى بر اساس ایمان، مشروط به زمان، سنّ، شغل و مكان نیست. «انما المؤمنون اخوة»
 3- كسى خود را برتر از دیگران نداند. «اخوة» (آرى،