صفحه ١٢٦

 فرموده است: «اولئك هم ‏المؤمنون حقّا»(254) و«اولئك هم الصادقون» بنابراین مؤمنان واقعى كسانى هستند كه:
 1- دلهاى آنان به یاد خدا بتپد. (نه با مال و مقام و...) «اذا ذكر اللَّه وَجِلَت قلوبهم»
 2- آنان دائماً در حال حركت و تكامل هستند و توقّفى در كارشان نیست و در برابر هر پیام الهى متعهّد، عاشق و عامل هستند. «و اذا تُلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا»
 البتّه در مقابل بعضى همچون سنگ متوقّفند، «كالحِجارَة»(255)، بعضى حركت قهقرائى و روبه عقب دارند، «آمنوا ثمّ كفروا»(256) و بعضى حركت دورى دارند كه به حیوانى كه گرد آسیاب مى‏ چرخد، تشبیه شده ‏اند.(257)
 3- تنها تكیه ‏گاه آنان ایمان به خداست. (نه به قراردادها و وابستگى‏ هاى به شرق و غرب و...) «على ربّهم یَتوكّلون»
 4- در نظام اجتماعى، رهبر الهى را انتخاب و بدون دستور او حركتى نمى ‏كنند و نسبت به آن وفادارند. «اذا كانوا معه على امرٍ جامع لم یَذهَبوا حتّى یَستأذنوه»
 5 - آنان خود را برتر از دیگران نمى‏ دانند و با همه به چشم برادرى نگاه مى‏ كنند. «انّما المؤمنون اخوة»
 6- ایمان آنان پایدار است. (ایمانشان بر اساس علم، عقل و فطرت است و به خاطر عمل به آنچه مى‏ دانند، به درجه