صفحه ٧٧

3. احتمال تأثير
معروف است که وجوب امر به معروف و نهي از منکر، مشروط به احتمال تأثير است، و درصورتي‌که احتمال تأثير امرونهي نمي‌رود، تکليف از انسان ساقط مي‌گردد. اما در اينجا بايد توجه داشت که ممکن است اگر کاري به‌تنهايي انجام پذيرد، تأثيري از خود بر جاي نگذارد، اما اگر به‌صورت جمعي و تشکيلاتي صورت پذيرد، تأثير خود را خواهد داشت. در اين صورت نمي­توان شانه از بار مسئوليت خالي کرد و کنار نشست.(47) گاهي ممکن است که امر به معروف و نهي از منکر اگر به‌صورت انفرادي انجام پذيرد، تأثيري نگذارد، ليکن با انجام ارتباط ميان يکديگر مي­توان تأثيرگذار بود؛ حال ممکن است اين تأثير با ارتباط ميان افراد معدودي همچون 5 نفر محقق شود و ممکن است با ارتباط ميان هزاران نفر امکان‌پذير گردد. اگر آن ارتباط لازم برقرار گردد و کار به‌صورت دسته‌جمعي و برنامه‌ريزي‌شده انجام گيرد، قطعاً اثر خود را خواهد داشت.
با کمي تأمل متوجه خواهيم شد که قدرت بر امر به معروف و نهي از منکر، فقط قدرت شخصي نيست، بلکه انسان‌ها به‌منظور امر به معروف و نهي از منکر مي توانند قدرتشان را متمرکز کنند و با جمع کردن قدرت‌هايشان، قدرتي را ايجاد نمايند که بتوانند در مقابل قدرت فساق و فجره، عوامل بيگانه در کشور، و بالاخره نوکران شيطان مقاومت کنند.