معارف بوک

نكته ها:
 «استدراج» كه يكى از سنّت هاى الهى نسبت به مكذّبان و مُترفان است، از «دَرَجَةٌ» به معناى درهم پيچيدن تدريجى است. «1» اين سنّت در آيه ى 44 سوره ى قلم هم آمده است.
حضرت على عليه السلام فرمود: «آنان كه در رفاه و آسايش زندگى مى كنند، به فكر خطر استدراج باشند، مبادا نعمت ها وسيله ى خواب و غفلت آنان شود». «2» همچنين فرمودند: «كسى كه در مواهب و امكانات بسيار زندگى كند و شكر نعمت را بجا نمى آورد و آن را مجازات استدراجى نداند، از نشانه هاى خطر غافل مانده است». «3» آرى، خداوند مهلت مى دهد، امّا اهمال نمى كند. چنانكه بزرگان گفته اند: «انّ اللّه يمهل و لا يهمل»
حضرت على عليه السلام فرمود: «هنگامى كه خداوند اراده خيرى براى بنده اى كند، به هنگام انجام گناه او را گوشمالى مى دهد تا توبه كند، ولى هنگامى كه بر اثر اعمالش، بدى و شرى مقدّر شود، هنگام گناه نعمتى به او مى بخشد تا توبه و استغفار را فراموش كند و به گناه ادامه دهد كه در واقع نوعى عذاب مخفيانه و به تدريج است. چنانكه خداوند مى فرمايد: «سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ»». «4»
كيد الهى و مهلت و طول عمر دادن به عنوان «استدراج»، بارها در آيات قرآن آمده است، مثل اين آيات: «لا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً» «5» كفّار گمان نكنند كه مهلتى كه به آنان مى دهيم، خير آنهاست بلكه ما از اين جهت به آنان مهلت مى دهيم تا بر گناهانشان بيافزايند، «فَذَرْهُمْ فِي غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حِينٍ» «6»، پس ايشان را در غفلتشان واگذار. و نيز آيات: 196 سوره ى آل عمران، 44 سوره ى انعام، 55 سوره ى توبه و 55 و 56 سوره ى مؤمنون.
گاهى نعمت هاى الهى، پرده پوشى هاى خداوند و ستايش هاى مردمى، همه و همه، از وسائل غرور و سرگرمى و به نحوى استدراج است. «7»