عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ قَالَ أَتَى رَجُلٌ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام يَسْأَلُهُ عَنِ الرُّوحِ أَ لَيْسَ هُوَ جَبْرَئِيلَ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام جَبْرَئِيلُ علیه السلام مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحُ غَيْرُ جَبْرَئِيلَ فَكَرَّرَ ذَلِكَ عَلَى الرَّجُلِ فَقَالَ لَهُ لَقَدْ قُلْتَ عَظِيماً مِنَ الْقَوْلِ مَا أَحَدٌ يَزْعُمُ أَنَّ الرُّوحَ غَيْرُ جَبْرَئِيلَ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام إِنَّكَ ضَالٌّ تَرْوِي عَنْ أَهْلِ الضَّلَالِ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِنَبِيِّهِ صلی الله علیه و آله أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا يُشْرِكُونَ يُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ بِالرُّوحِ وَ الرُّوحُ غَيْرُ الْمَلَائِكَةِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ.
بَابُ وَقْتِ مَا يَعْلَمُ الْإِمَامُ جَمِيعَ عِلْمِ الْإِمَامِ الَّذِي كَانَ قَبْلَهُ عليهم جمیعا السلام
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ مِسْكِينٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَتَى يَعْرِفُ الْأَخِيرُ مَا عِنْدَ الْأَوَّلِ قَالَ فِي آخِرِ دَقِيقَةٍ تَبْقَى مِنْ رُوحِهِ.
2- مُحَمَّدٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ مِسْكِينٍ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ وَ جَمَاعَةٍ مَعَهُ قَالُوا سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ يَعْرِفُ الَّذِي بَعْدَ الْإِمَامِ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ فِي آخِرِ دَقِيقَةٍ تَبْقَى مِنْ رُوحِهِ.
همان جبرئيل است؟ اميرالمؤمنين عليه السّلام به او فرمود: جبرئيل عليه السّلام از ملائكه است و روح غير جبرئيل است - و اين سخن را تكرار فرمود - او عرض كرد: سخن بزرگى گفتى!! هيچكس عقيده ندارد كه روح غير از جبرئيل است. اميرالمؤمنين به او فرمود: تو خود گمراهى و از اهل گمراهى روايت مىكنى خداى تعالى به پيغمبرش صلى اللّه عليه و آله مىفرمايد: «فرمان خدا آمدنيست، آن را بشتاب مخواهيد، خدا منزه است و از آنچه مشركان باوى انباز مىكنند برتر است، ملائكه روح را فرود مىآورند - 1 سوره 16 -، پس روح غير از ملائكه صلوات الله عليهم مىباشد.
زمانيكه امام بتمام علوم امام پيش از خود آگاه مىشود
1- يكى از اصحاب گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: چه زمانى امام پسين به آنچه نزد امام پيش است آگاه مىشود؟ فرمود: در آخرين دقيقهئى كه از روح او باقى مانده است.
3- امام صادق عليه السّلام مىفرمود: جانشين امام، بعلم امام پيش از خود را در آخرين دقيقهئى كه از روح او باقى مانده آگاه مىشود.