صفحه ٤٩

24- قلب و فكر جوان
و از آنجا كه قلب جوان همچون زمین خالى است و هر بذرى در آن پاشیده شود آن را مى پذیرد، پیش از آنكه قلبت سخت شود و فكرت به امور دیگر مشغول گردد (گفتنى‌ها را گفتم).
25- تجربه عالمان
همه اینها براى آن است كه با تصمیم جدى به استقبال امورى بشتابى كه اندیشمندان و اهل تجربه تو را از طلب آن بى نیاز ساخته و زحمت آزمون آن را كشیده اند تا نیازمند به طلب و جستجو نباشى و از تلاش بیشتر آسوده خاطر گردى، بنابراین آنچه از تجربیات نصیب ما شده، نصیب تو هم خواهد شد (بى آنكه زحمتى كشیده باشى) بلكه شاید پاره‌اى از آنچه بر ما مخفى شده (با گذشت زمان و تجربه بیشتر) بر تو روشن گردد.
26- تفكر در آثار گذشتگان
پسرم! گرچه من به اندازه همه كسانى كه پیش از من مى زیستند عمر نكرده ام اما در رفتار آنها نظر افكندم و در اخبارشان تفكر نمودم و در آثار بازمانده از آنان به سیر و سیاحت پرداختم تا بدانجا كه (بر اثر این آموزش‌ها) همانند یكى از آنها شدم بلكه گویى بر اثر آنچه از تاریخشان به من رسیده با همه آنها از اوّل تا آخر بوده‌ام.
27- شناخت سره از ناسره
(من همه اینها را بررسى كردم سپس) قسمت زلال و مصفاى آن را از بخش كدر و تیره باز شناختم و سود و زیانش را دانستم آن گاه از میان تمام آنها از هر امرى گُزیده اش را براى تو برگرفتم و از میان (زشت و زیباى) آنها زیبایش را براى تو انتخاب نمودم و مجهولاتش را از تو دور داشتم.