فرصت بيشترى براى مطالعه به دست آمد; و با استفاده از اين فرصت غير منتظره، يكى از نخستين بحثهايى كه مورد بررسى قرار دادم همين بحثها بود (و در كنار آن يك رشته مطالعات فقهى كه توفيق آن نيز به اين صورت در قم دست نمى داد) ; و از مجموع چنين نتيجه گرفتم كه به مضمون «عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيئاً وَهُوَ خَيرٌ لَكُم» ديدن اين دوران «تبعيد» نيز شايد از جهات گوناگون لازم بوده است.
اميدوارم بحثهاى اين كتاب بتواند پاسخى باشد به درخواست طبقه تحصيل كرده كه مى خواهند مسأله ظهور مصلح بزرگ جهانى را به گونه تحقيق مورد بررسى قرار دهند.
و نيز اميدوارم مطالعه اين كتاب الهامهاى تازه اى به ما، در مبارزه اى كه در برابر «ظلم و فساد» در پيش گرفته ايم ببخشد، و اين مبارزه را تا سر حدّ قطع كامل دست جبّاران از اجتماعان ادامه دهيم.
البتّه كاملا احتمال وجود نقايصى در محتويات اين كتاب مى رود بخصوص كه در اين زمينه كتاب تحقيقى بسيار كم نگاشته شده است.
نگارنده بسيار متشكّر خواهد شد كه خوانندگان عزيز و صاحب نظران، نظرات اصلاحى و انتقادى خود را مستقيماً براى او (به آدرس قم ـ حوزه علميّه) ارسال دارند.
چاه بهار ـ ناصر مكارم شيرازى
ماه صفر 1398 ـ بهمن ماه 1356