صفحه ٤٠

 حال باطنى، حال نيكو و افضلى است . همان طور كه در حالت بدنى همه چيز از ديده نمازگزار پوشيده و پنهان مى شود، در حالت قلبى هم بايد همه امور از قلب نمازگزار بيرون شود و روح و جان وى به هيچ مطلبى توجه نكند و تنها و تنها، توجه او به خدا باشد تا بتواند لطف و رحمت و انعام الهى را جلب كند.
در روايتى كه از حضرت صادق عليه السلام نقل شده، آمده است كه : آن حضرت فرمودند: نور را در دو چيز يافتم . در گريه و سجده . گريه از خوف خدا و براى غمومى كه از فراق يار حقيقى پديدار شده است، امرى بسيار پسنديده است و نور را در جان انسان به وجود مى آورد. همچنين اگر سجده كه كمال ذلت عبد و كمال رفعت مولا را بيان مى دارد، همراه با وجد باطنى آن صورت گيرد، مفيد اثر خواهد بود.
از اميرالمؤمنين عليه السلام از معناى سجده اول سؤال شد. حضرت فرمود: تاءويل آن اين است كه بارالها تو ما را از اين خاك آفريدى، و چون سر از سجده اول بردارى، تاءويلش اين است كه ما را از اين خاك خارج ساختى . و سجده دوم يعنى دوباره ما را به اين خاك برمى گردانى، و چون سر از سجده دوم بردارى، يعنى ما را دوباره از اين خاك خارج خواهى كرد.