صفحه ٣٣

غيرها و ان لم تُقبل لم ينظر فى عمله بشى ء.(1)
اول عملى كه در روز قيامت مورد نظر و توجه حضرت حق قرار مى گيرد، صلاة عبد است ؛ اگر قبول واقع شود در مابقى اعمال نيز نظر و توجه مى شود و اگر قبول واقع نشده، در هيچ يك از اعمال او نظر نمى شود.
در روايت ديگرى از رسول گرامى اسلام وارد شده است كه آن حضرت فرمودند:
ان عمودالدين الصلوة و هى اوّل ما ينظر فيه من عمل ابن آدم فان صحت نُظِر فى عمله و ان لم تصح لم يُنظَر فى بقية عمله .(2)
نماز ستون دين است و آن نخستين چيزى از اعمال بنى آدم است كه مورد نظر و توجه قرار مى گيرد. اگر صحيح به جا آورده شود، در بقيه اعمالش هم نظر مى شود و اگر صحيح نباشد، در بقيه اعمالش نظر نمى شود.
خلاصه، اولين سؤال روز جزا، سؤال از نماز است و همين مطلب براى درك اهميت و جايگاه عبادت در شرع مقدس اسلام كفايت مى كند و بندگان را متوجه مى سازد كه قدر اين عبادت را كماهوحقه به جا آورند و در آن سستى و كاهلى نورزند.

خشوع در نماز و معانى سه گانه آن

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ* الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ(3)
يكى از آداب نماز خشوع نمازگزار است . خشوع ممكن است در