صفحه ٥٢٨

فرمود، افراد ضعیف و نادانى که توان پذیرش آن را نداشتند حضرت را (نَعُوذُ بِاللهِ) به دروغ گفتن متهم کردند.
نمونه اى از این مقامات در قسمت آخر همین خطبه آمده است که به یقین همه توان درک و تحمل آن را ندارند.
رابطه این قسمت از این بخش خطبه با آنچه امام (علیه السلام) درباره مسئله هجرت بیان فرمود این است که مهاجران براى معرفت امام زمان خود باید سینه اى وسیع و روحى گسترده و فکرى پرمایه داشته باشند تا بتوانند از این چشمه هاى پرفیض الهى بهره کافى ببرند.
سپس در سومین و آخرین نکته، خطاب به عموم مردم مى فرماید: «اى مردم! از من سؤال کنید پیش از آن که مرا از دست بدهید، زیرا من به راه هاى آسمان از راه هاى زمین آشناترم. (آرى بپرسید) پیش از آن که فتنه و فساد، سرزمین شما را همچون شتر لجام گسیخته لگدمال کند (و سایه شوم خود را همه جا بگستراند) وعقل هاى مردم را برباید»؛ (أَیُّهَا آلنَّاسُ، سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی، فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّی بِطُرُقِ آلْأَرْضِ، قَبْلَ أَنْ تَشْغَرَ(1) بِرِجْلِهَا فِتْنَةٌ تَطَأُ فِی خِطَامِهَا(2)، وَتَذْهَبُ بِأَحْلامِ(3) قَوْمِهَا).
این سخن از همان احادیث صعب و مستصعب است که ناآگاهان به مقامات معصومین (علیهم السلام)، آن را برنمى تابند؛ ولى بارها على (علیه السلام) آن را فرموده و به هر سؤالى از هر کسى پاسخ داده است.