صفحه ٦٠

پایدار نیست، شکست ها، پیروزى ها، قدرت ها، عظمت ها وناتوانى ها همه در حال دگرگونى هستند بنابراین نباید شکست در یک میدان و آثار آن را پایدار فرض کرد، بلکه باید با بررسى عوامل و انگیزه هاى شکست از سنت تحول استفاده نمود، و آن را به پیروزى تبدیل کرد دنیا فراز و نشیب دارد و زندگى در حال دگرگونى است و «خداوند این ایام را در میان مردم بطور مداوم گردش مى دهد» تا سنت تکامل از لابلاى این حوادث آشکار شود.
سپس اشاره به نتیجه این حوادث ناگوار کرده و مى فرماید (وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا...) این ها به خاطر آن است که افراد با ایمان، ازمدعیان ایمان،شناخته شوند و به عبارت دیگر تا حوادث دردناک درتاریخ ملتى روى ندهد صفوف از هم مشخص نخواهند شد، زیرا پیروزى ها خواب آور و اغفال کننده است در حالى که شکست ها براى افراد آماده بیدار کننده و نشان دهنده ارزش ها است.(1)

***