صفحه ١٩٨

گناهان را غیر از شرک بیان کرده است؛ زیرا افراد بسیارى هستند که مرتکب گناهان عظیمى مى شوند و براى همیشه از رحمت وآمرزش الهى مایوس مى گردند، و همان سبب مى شود که در باقیمانده عمر، راه گناه و خطا را با همان شدت بپیمایند، ولى امید به آمرزش و عفو خداوند وسیله مؤثر باز دارنده اى نسبت به آنان در برابر گناه و طغیان مى گردد، بنابراین آیه در واقع یک مسئله تربیتى را تعقیب مى کند.
وسائل آمرزش و بخشودگى گناه:
1. توبه و بازگشت بسوى خدا که توأم با پشیمانى از گناهان گذشته و تصمیم بر اجتناب از گناه در آینده و جبران عملى اعمال بد بوسیله اعمال نیک بوده باشد.
2. کارهاى نیک فوق العاده اى که سبب آمرزش اعمال زشت مى گردد.
3. شفاعت.
4. پرهیز از گناهان «کبیره» که موجب بخشش گناهان «صغیره»مى گردد.
5. عفو الهى که شامل افرادى مى شود که شایستگى آن را دارند.
عفو الهى مشروط به مشیت او است و به این ترتیب یک مسئله عمومى و بدون قید و شرط نیست، و مشیت و اراده او تنها در مورد افرادى است که شایستگى خود را عملاً به نوعى اثبات کرده اند،