صفحه ١١٢

و ننگینشان خوشحالند و حتى به آن مباهات مى کنند، و از آن بالاتر، مایل هستند، که مردم، آن ها را نسبت به اعمال نیکى که هرگز انجام نداده اند، مدح و تمجید کنند.
آیه فوق مى گوید: گمان مبرید، که این گونه اشخاص که از اعمال زشت خود خوشحالند، و دوست مى دارند، در برابر آنچه انجام نداده اند، از آن ها تقدیر شود از عذاب پروردگار بدورند، و نجات خواهند یافت بلکه نجات براى کسانى است، که حداقل، از کار بد خود شرمنده اند و از این که کار نیکى نکرده اند، پشیمانند.
نه تنها این گونه اشخاص از خود راضى و مغرور اهل نجات نیستند، بلکه عذاب دردناکى در انتظار آن ها است.
از این آیه ممکن است، استفاده شود که فرح و سرور در برابر کار نیکى که انسان توفیق انجام آن را یافته (اگر به صورت معتدل باشد، و مایه غرور و خودپسندى نگردد) نکوهیده نیست. و همچنین علاقه به تشویق و تقدیر، در برابر کارهاى نیکى که انجام شده، آنهم اگر در حد اعتدال باشد و انگیزه اعمال او نباشد مذموم نخواهد بود، زیرا این ها غریزى انسان است. اما با این حال، دوستان خدا و افرادى که در سطوح عالى ایمان قرار دارند، حتى از چنان سرور و چنین تقدیرى خود را بدور مى دارند.
آن ها همواره، اعمال خود را ناچیز و کمتر از میزان لازم مى بینند، و خود را مقصر در برابر عظمت پروردگار، احساس مى کنند.