در آیه 56 و 57 سوره صافات از قول بعضى از بهشتیان مى خوانیم که از فراز بهشت نگاهى به دوزخ مى افکنند و به دوست گمراه دوزخى خود مى گویند : (تَاللهِ إِنْ کِدْتَّ لَتُرْدِینِ * وَلَوْلا نِعْمَةُ رَبِّى لَکُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِینَ)؛ «به خدا سوگند! نزدیک بود مرا (نیز) به هلاکت بکشانى و اگر نعمت پروردگارم نبود من (نیز) از احضارشدگان (در دوزخ) بودم».
در حدیثى نیز از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم که از آن حضرت پرسیدند: چه چیز ایمان را در انسان ثابت و راسخ مى کند؟ در پاسخ فرمود: «اَلَّذى یَثْبُتُهُ فیهِ الْوَرَعُ، وَالَّذى یُخْرِجُهُ مِنْهُ الطَّمَعُ؛ ورع و تقوا ایمان را در انسان تثبیت مى کند وطمع، آن را بیرون مى نماید».(1)
در حدیث دیگرى از آن حضرت آمده است: «مَنْ کانَ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوافِقآ فَاثْبُتْ لَهُ الشَّهادَةُ بِالنَّجاةِ وَمَنْ لَمْ یَکُنْ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوافِقآ فَإنَّما ذلِکَ مُسْتَوْدَعٌ؛ کسى که رفتارش با گفتارش هماهنگ است به نجات او گواهى ده، و آن کس که هماهنگ نیست ایمانش عاریتى است (و بر باد مى رود)».(2)
امیرمؤمنان على (علیه السلام) نیز به «کمیل» راه پایدار بودن را نشان داد و فرمود: «یا کُمَیلَ! إِنَّما تَسْتَحِقّ أنْ تَکُونَ مُسْتَقَرآ إذا لَزِمْتَ الْجادَّةَ الْواضِحَةَ الَّتى لا تُخْرِجُکَ إلى عَوْجٍ وَلا تَزیلُکَ عَنْ مِنْهَجٍ ما حَمَلْناکَ عَلَیْهِ وَهَدَیْناکَ إلَیْهِ؛ اى کمیل! تنها در صورتى مستحق ثبات ایمان هستى که از جاده روشنى که تو را به کژى نمى برد حرکت کنى و از روشى که به تو آموخته ایم و به سوى آن هدایت شده اى، جدا نشوى».(3)
البتّه عوامل ثبات و تزلزل ایمان منحصر به آنچه گفته شد نیست؛ ولى بخش مهمى را مى توان در عوامل مذکور جست وجو کرد.