صفحه ٥٢٠

وَاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَمُسْتَوْدَعٌ)(1) این چنین مى خوانیم: «فَالْمُسْتَقَرّ الإیمانُ الثّابِتُ وَالْمُسْتَوْدَعُ الْمُعارُ؛ مستقر به معناى ایمان ثابت است و مستودع، ایمان عاریتى است».(2)
در حدیث دیگرى از امام ابوالحسن (علیه السلام) در تفسیر همان آیه آمده است: «ما کانَ مِنَ الإیمانِ الْمُسْتَقَرِّ فَمُسْتَقَرٌّ إلى یَوْمِ الْقِیامَةِ وَأبدآ وَما کانَ مُسْتَودَعآ سَلَبَهُ اللهُ قَبْلَ الْمَماتِ؛ ایمانى که مستقر باشد تا ابد ادامه خواهد یافت و اما ایمان عاریتى، خداوند آن را قبل از ممات مى گیرد».(3)
گرچه در تفسیر آیه فوق نظرات مختلفى داده شده است، ازجمله این که منظور از مستقر آن هایى هستند که از قرارگاه رحم به دنیا گام نهاده اند و مستودع آن هایى هستند که هنوز در رحم مادران اند؛ ولى مانعى ندارد که یک آیه داراى چند تفسیر باشد.
به هرحال اگر انسان داراى نفس مطمئنه شود و ایمان در اعماقش نفوذ کند، ایمان او مستقر است و با دگرگونى شرایط، و تهدیدها و تطمیع ها متزلزل نمى شود؛ ولى اگر راسخ نباشد، زوال آن در برابر زر و زور کاملا ممکن است.
عوامل تزلزل ایمان متعدد است: عدم آگاهى از دلایل محکم و هواپرستى ها و ضعف نفس و آلودگى به گناهان بزرگ. هر یک از این ها امورى هستند که ممکن است در پایان عمر، ایمان انسان را متزلزل سازند و سرانجام، انسان، بى ایمان از دنیا برود.
تعبیر به «عَوَارِیَ بَیْنَ آلْقُلُوبِ وَآلصُّدُورِ» کنایه از این است که ایمان هنوز در قلب و روح آدمى نفوذ نکرده و به همین دلیل استقرار نیافته است. درست مانند انسانى که به کنار دیوار خانه اى مى رسد و وارد آن نمى شود. به یقین چنین شخصى استقرارى ندارد.