صفحه ١٥

عبادت حدّ و اندازه دارد.
 اسلام براى هر كارى راه صحیح را نشان داده است تا جایى كه براى كمك به محرومان(19) یا بلند و كوتاه كردن صدا هنگام نماز(20) یا مقدار تشویق(21) و انتقاد، به اعتدال سفارش كرده است. در خوراك و پوشاك و مسكن، در علاقه به افراد یا دنیا، در قصاص و انتقام حتى در برخورد با مخالفان و دشمنان اسلام به دورى از افراط و تفریط و به اعتدال و میانه ‏روى فرمان داده است.
 در قرآن و روایات، نمونه ‏هاى زیادى آمده كه در آنها به جنبه‏ ى اعتدال، تأكید و از افراط و تفریط نهى شده است. به موارد ذیل توجّه كنید:
 * پیامبر هم رسالت عمومى دارد؛ «وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا»(22) و هم خانواده خویش را دعوت مى‏كند. «وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ»(23)
 * اسلام هم نماز را سفارش مى‏كند كه ارتباط با خالق است؛ «أَقِيمُوا الصَّلَاةَ» و هم زكات را توصیه مى‏كند كه ارتباط با مردم است. «آتُوا الزَّكَاةَ»(24)
 * نه محبت‏ها شما را از گواهى حقّ منحرف سازد؛ «شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَىٰ أَنفُسِكُمْ»(25) و نه دشمنى‏ها شما را از عدالت دور كند. «وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ»(26)
 * مؤمنین هم دافعه دارند؛ «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ» و هم جاذبه دارند. « رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ»(27)
 * هم ایمان و باور قلبى لازم است؛ «آمَنُوا» و هم عمل صالح. «عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ»(28)