خداوند عمر طولانى تا دامنه قیامت براى گمراه كردن مردم درخواست كرد. خداوند هم یا به خاطر پاداش عبادتهاى قبلى یا آزمایش انسان، براى مدت طولانى به او مهلت داد و در مقابل وسوسه ها و الهامات شیطانى انسان را با فرستادن انبیا مجهز ساخت و در برابر لغزشهایى انسان، درب توبه را به روى او گشود.
* سؤال: آیا ابلیس و شیطان یكى است یا دو موجودند؟
پاسخ: ابلیس نام مخصوص همان موجودى است كه در برابر فرمان خداوند سركشى نمود ولى كلمه شیطان نام مخصوص او نیست و به غیر از او نیز گفته مىشود. مثلاً در روایات به موجودات مضرّ و موذى، و در قرآن به بعضى از انسانها شیطان گفته شده است.(82)
* سؤال: سیاست شیطان چیست؟
پاسخ: در قرآن بارها به كلمه «خطوات الشیطان» برخورد مىكنیم كه این كلمه جمع «خطوه» به معناى گام است. سیاست شیطان نفوذ گام به گام است مثلاً ابتدا انسان را به نگاه كردن وادار مىكند و او را علاقمند مىكند، گام دوم او را به فكر وامىدارد و در گام بعد به اقدام.
بسیارى از گناهان از شوخى شروع مىشود و به جدى پایان مىپذیرد. و در بسیارى از سرقتها، از سرقت اشیاى كم قیمت شروع و به سرقتهاى كلان مىرسد.
حضرت على علیه السلام در خطبه هفتم نهج البلاغه مىفرماید: شیطان اول تخم گذارى مىكند «فباض»، پس از آن جوجه باز مىكند «و فرخ»، سپس راه مى افتد «و دبّ» و به دنباله آن در