صفحه ٣٥

         آن كه مى ترسى ز مرگ اندر فرار             آن زخود ترسانى اى جان، هوش دار
         پيش تُرك، آيينه را خوش رنگى است             پيش زَنگى، آينه هم زنگى است‏

پس مرگ به خودى خود مشكل زا نيست، بستگى به نوع زندگى و نگاه ما به مرگ دارد و اگر ياد مرگ را در منظر خود نگهداريم به تعبير امام صادق (ع) ياد مرگ حجاب هاى حرص و شهوت را پاره مى كند و «يحَقِّرُ الدُنْيا»؛ «1» و دنيا را در چشم انسان حقير مى گرداند و معنى واقعى بصيرت همين است، و چنين انسانى در انتخاب امور زندگى بهترين نوع از انتخاب ها را دارد.
با توجه به آيه ى مورد بحث كه خصوصيات اولياء الهى را آن مى داند كه مطلوب خود را مرگ قرار داده اند و به ابديت خود بيشتر نظر دارند تا به دنيا، مى توان نتيجه گرفت كه در تحليل يك تمدن يا يك فرهنگ و يا جامعه، بايد به نوع نگاه و بينش و موضع گيرى آن تمدن نسبت به مرگ توجه داشت تا به خوبى دريافت آيا آن تمدن يا جامعه در مسير درستى حركت مى كند يا نه. از ديدگاه قرآن تمدنى كه مرگ را به‏