معارف بوک

در عين حال نمازگزار بايد قلب را از جميع تصرفات شيطانى محفوظ و مصون نگه دارد. در قرآن كريم مى خوانيم : والذين هم على صلواتهم يحافظون ... اين آيه كريمه اشاره به حفظ در جميع مراتب و شوون آن است . هم حفظ صلوة در آداب ظاهرى و دستورهاى ظاهرى شرع و هم حفظ باطن از تصرفات شيطان . شيطان نمى گذارد در حال نماز قلب مصلى مشغول خدا بوده، از غير او فارغ شود؛ بلكه در هر آن در صدد است با تصرف قلب مصلى و متوجه ساختن او به امرى از امور دنيا، وى را از نماز و روح حقيقى آن دور كند و از نماز او چيزى جز يك صورت تنها باقى نگذارد. مگر با صورت و ظاهر نماز كه عبارت از قيام و قعود و سجود و ذكر لفظى است مى توان به بارگاه الهى راه يافت و سعادت در دنيا و آخرت را نصيب خويش ساخت ؟ و مگر با اين شكل نماز مى توان شيطان را از خويش ماءيوس كرد؟ به يقين بايد گفت كه اگر صورت نماز در باطن آن تاءثير نكند و قلب نمازگزار را الهى نسازد، چه بسا انسان در نشئه اى كه بايد با قلب الهى در آن وارد شد، چيزى در كف نداشته، در محضر خدا و رسول خدا و ائمه هدى عليه و عليهم السلام شرمنده و روسياه باشد.
پس مراقبت از قلب براى حفظ آن از تصرفات شيطانى، يكى از آداب قلبيه است كه البته ابتدا با دشوارى و سختى همراه است و چه بسا در طول صلوة، با وجود كوشش فراوان، در چند مورد قلب از اختيار مصلى خارج شود. در تصرف شيطان در آيد؛ اما با همت والا و رياضت ممتد، فرد نمازگزار موفق خواهد شد قلب خود را در طول نماز در اختيار خويش گرفته، از آثار لفظى اذكار و ادعيه منفعل سازد، زيرا قلب الهى، در نماز در حال رشد و كمال است.