و هیچ یک از مفاسد پنجگانه، در رباى معاوضه دیده نمى شود، پس چرا رباى معاوضه تحریم شده است؟ بخصوص در بعضى از موارد که حرمت خیلى بعید به ذهن مى آید; مثل اینکه در معاوضه انگور و کشمش گفته اند اینها یک جنس محسوب مى شوند و نباید زیاده اى باشد و مثلا سه کیلو انگور، حتماً در مقابل سه کیلو کشمش باشد والا ربا و حرام است!
جواب: احتمالا نکته حرمت رباى معاوضه این باشد که از این ربا، به عنوان پلى براى رباى قرضى استفاده نشود; به عنوان مثال وقتى رباى قرضى حرام مى شود یکى از حیله هاى فرار از ربا، رباى در قالب بیع و معامله است، به این صورت که مثلا انسان یک تن گندم نقد را به یک تن و صد کیلو نسیه و مدّت دار مى فروشد، که این معاوضه در ظاهر بیع است ولى در واقع همان رباى قرضى است، بدین جهت براى اینکه اسلام جلوى این سوء استفاده را بگیرد، رباى معاوضه را در یک جنس و بااضافه حرام اعلام کرده است، آرى این احتمال چندان بعید به نظر نمى رسد.
به هر حال تحریم رباى قرضى اهمّیّت بیشترى دارد; به همین جهت ما در این بحث، به سراغ این شاخه از ربا مى رویم. و براى نظم بحث، مسائل پنجگانه اى را که در کتاب القرض تحریر الوسیله آمده ـ و مهمترین مسائل رباى قرضى است ـ مورد بررسى قرار
مى دهیم (از مسأله 9 تا 13) و اتّفاقاً مرحوم امام(قدس سره) مسائل مهمّ رباى