مطابق آنچه از قرآن مجید و احادیث استفاده مى شود، ربا اکل مال به باطل است و بدون شک «اکل مال به باطل» حرام است، بدین جهت ربا نیز حرام است.
معناى اکل مال به باطل این است که انسان بدون دلیل منطقى و عقلى، درآمدى داشته باشد و یا به عبارت دیگر اکل مال به باطل، درآمد بى جهت و بادآورده است.
«قمار» اکل مال به باطل است، چون درآمدى است بدون دلیل منطقى و شرعى «شراب فروشى» و درآمد حاصل از آن اکل مال به باطل است چون نه خدمتى به فرد است نه جامعه، بلکه کارى است که به فساد و ننگ و خرابى فرد و جامعه منجر مى گردد.
این یک اصل کلّى در تمام ابواب معاملات اسلامى است.
از آیه اى که در مذمّت یهود در سوره نساء آمده است، استفاده مى شود که رباخوارى همانند اکل مال به باطل است، چون خداوند در این آیه شریفه، رباخوارى را در ردیف اکل مال به باطل قرار داده، مى فرماید: (فَبِظُـلْم مِنَ الَّذینَ هَادُوا حَرَّمْنا عَلَیهِمْ طَیِّبـت اُحِلَّتْ لَهُمْ وبِصَدِّهِم عَن سَبِیلِ اللّهِ کَثیراً وَ اَخْذِهِمُ الرِّبوا وقَد نُهوا عَنهُ واَکْلِهِمْ اَمولَ النّاسِ بِالبـطِـلِ وَاَعتَدْنا لِلکـفِرینَ مِنهُمْ عَذابـًا اَلیماً); به خاطر ظلمى که از یهود صادر شد، و (نیز) به خاطر جلوگیرى بسیار آنها از راه خدا، بخشى از چیزهاى پاکیزه را که بر آنها حلال بود، حرام کردیم. و (همچنین) به خاطر ربا گرفتن، در حالى که از آن نهى شده