صفحه ٢٢

این حدّ خطرناک و پرمفسده است.
و در پایان آیه براى اینکه حق و عدالت رعایت گردد مى افزاید: «هرگاه توبه کنید مى توانید سرمایه هاى خود را از بدهکاران (بدون سود) بازپس بگیرد و به این ترتیب نه ظلم و ستم کنید و نه بر شما ظلم و ستمى مى شود: (وَ اِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُوسُ اَمْوالَکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَلا تُظْلَمُونَ).
در شأن نزول آیات بالا چنین آمده است که شخصى به نام خالد بن ولید خدمت پیامبر رسید و گفت: پدرم با طایفه «ثقیف» معاملات ربوى داشت و مطالباتش را وصول نکرده بود و از دنیا رفت، او وصیّت کرده مبلغى از سود اموال را که هنوز پرداخته نشده است تحویل بگیرم، آیا این عمل جایز است؟ آیات بالا نازل شد و مردم را از گرفتن باقیمانده ربا که در دست مردم است نهى کرد.
طبق روایات دیگرى بعد از نزول آیه، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)این جمله تاریخى را فرمود: «اَلا کُلُّ رِباً مِنْ رِبا الْجاهِلیَّةِ مَوْضُوعٌ وَ اَوَّلُ رِباً اَضَعُهُ رِبَا الْعَبّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِب; آگاه باشید تمام رباهایى که از زمان جاهلیّت باقى مانده است همه از شما برداشته شد و نخستین ربایى را که برمى دارم و ابطال مى کنم رباى عمویم عبّاس است» (معلوم مى شود عبّاس در عصر جاهلیّت از رباخوران بود).(8)