صفحه ٣٧

2- علمى كه در برابر هوس ها وغرائز پايدار نباشد، جهل است. يَعْمَلُونَ ... بِجَهالَةٍ
3- تا گناه زياد نشده، توبه آسان است. در اين آيه مى خوانيم: «يَعْمَلُونَ السُّوءَ» كه مراد انجام يك گناه است، ولى در آيه ى بعد مى خوانيم: «يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ»، مراد گناهان زياد مى باشد كه توبه كردن از آن مشكل است.
4- خدا، گناهكاران را به توبه فورى تشويق مى كند. «يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ»
5- سرعت در توبه، كليد قبولى آن است. «يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ»
6- توبه بايد واقعى باشد، اگر تظاهر به توبه كنيم خدا حقيقت را مى داند. «كانَ اللَّهُ عَلِيماً»
7- پذيرش عذر گناهكاران بى عناد، حكيمانه است. «عَلِيماً حَكِيماً»

سوره النساء، آيه 18

وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ وَ لَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَ هُمْ كُفَّارٌ أُولئِكَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً «18»
و پذيرش توبه، براى كسانى كه كارهاى زشت مى كنند تا وقتى كه مرگ يكى از آنان فرا رسد، آنگاه مى گويد: همانا الآن توبه كردم، نيست. و نيز براى آنان كه كافر بميرند، بلكه براى آنان عذاب دردناك مهيّا كرده ايم.

پيام ها:
1- توبه در حال اختيار و آزادى ارزش دارد، نه در حال اضطرار يا مواجهه با خطر. «إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ»
2- اصرار بر گناه، توفيق توبه را از انسان مى گيرد. كلمه ى «يَعْمَلُونَ» نشانه استمرار و كلمه ى «سيئات» به معناى تعدّد و تكرار گناه است.
3- توبه را نبايد به تأخير انداخت. چون زمان مرگ معلوم نيست و توبه هنگام معاينه ى مرگ، پذيرفته نمى شود. إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ ...