صفحه ٤٢

دلایل سه گانه فوق که - یکى از طریق مطالعه «نظام جهان هستى» و دیگرى از طریق «حرکت و تکامل»; و سوّمى از طریق «حدوث جهان هستى» - براى اثبات وجود خدا ذکر شد، هریک موضوع کتابهاى مشروحى است که توسط فلاسفه الهى و خداشناس تألیف شده، و آنچه ما در بالا آوردیم خلاصه و چکیده آنهاست.

    خداشناسى در قرآن
آیات فراوانى از کتاب آسمانى ما قرآن مجید، به تقویت روح ایمان و خداشناسى اختصاص دارد و همواره روى استدلالات زنده علمى تکیه کرده است. قرآن در بیشتر آیات توحید، به طریق اوّل (مطالعه نظام آفرینش) اشاره کرده و همگان را به مطالعه این نظام شگفت انگیز دعوت مى نماید; در این راستا گاهى به اسرار آفرینش آسمانها اشاره کرده و مى فرماید:
( اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لَأَیَاتٍ لِّأُوْلِى الْأَلْبَابِ; در آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شد (منظّم) شب و روز، نشانه هاى روشنى براى اندیشمندان و صاحب نظران است).(1)
و گامى به راه هاى دیگر اشاره کرده، و از زبان ابراهیم، قهرمان توحید چنین مى گوید:
( رَبِّىَ الَّذِى یُحْىِ وَ یُمِیتُ; پروردگار من آن کسى است که زندگى و مرگ از اوست).(2)